Brunello di Montalcino là một trong những dòng rượu vang đỏ danh giá bậc nhất nước Ý, thuộc phân hạng DOCG (Denominazione di Origine Controllata e Garantita), sản xuất từ các vườn nho quanh thị trấn Montalcino, tỉnh Siena, cách Florence khoảng 80 km về phía nam, trong vùng rượu vang nổi tiếng Tuscany. Tên gọi "Brunello" bắt nguồn từ "bruno" trong tiếng Ý, nghĩa là "nâu," từng được dùng để chỉ một giống nho đặc trưng của vùng Montalcino. Tuy nhiên, vào năm 1879, sau nhiều cuộc thử nghiệm khoa học, Ủy ban Amphelographic tỉnh Siena đã xác nhận rằng Brunello và Sangiovese thực chất là cùng một giống nho. Từ đó, Sangiovese được công nhận là tên gọi chính thức cho giống nho này.
Tại Montalcino, cái tên Brunello dần trở thành biểu tượng cho loại rượu vang được làm hoàn toàn từ giống nho Sangiovese. Năm 1980, Brunello di Montalcino vinh dự trở thành một trong bốn dòng rượu vang đầu tiên của Ý đạt chứng nhận DOCG - phân hạng cao nhất đảm bảo chất lượng và nguồn gốc xuất xứ nghiêm ngặt.
Sangiovese ở Montalcino có vỏ nho dày, góp phần tạo nên hương vị trái cây đậm đà, hàm lượng tannin cao và độ axit nổi bật. Nhờ cấu trúc tannin và axit vượt trội, rượu Brunello di Montalcino có khả năng lão hóa xuất sắc, thường đạt hương vị hoàn hảo sau khoảng một thập kỷ, khi các thành phần dần hòa quyện, tạo nên tầng hương phức hợp với mận khô, da thuộc và hương đất ẩm. Đây cũng là lý do khiến Brunello di Montalcino trở thành một trong những dòng rượu vang danh giá và đắt đỏ nhất nước Ý.
1. Hương vị
Rượu Brunello trẻ sở hữu nốt hương vị phong phú của trái cây và hoa đến từ anh đào, nam việt quất, dâu tây, mâm xôi đen, hoa violet, hoa khô và cam thảo. Khi thưởng thức, hương thơm ấm áp của cà phê espresso hòa quyện cùng chất vị tannin mạnh mẽ, tạo nên một tổng thể quyến rũ và đậm đà. Đặc trưng với độ axit cao, rượu mang lại nốt hương sắc nét. Dù có thể thưởng thức ngay, rượu thường đạt độ hài hòa hơn sau vài năm kể từ ngày phát hành.
Rượu Brunello lâu năm: sau khi rượu được ủ và làm dịu theo thời gian, rượu Brunello của trở nên hấp dẫn hơn bao giờ hết. Với hơn 10 năm tuổi, rượu trở nên mềm mại và quyến rũ với hương vị trái cây chín mọng kết hợp cùng nét ngọt ngào của quả sung khô, anh đào kẹo, hạt phỉ rang và chút da thuộc. Tannin đã chuyển hóa thành vị sô cô la mượt mà, trong khi độ axit được điều chỉnh hài hòa, đem đến cảm giác cân bằng và sâu lắng.
2. Brunello truyền thống với hiện đại
Brunello di Montalcino là một trong những loại rượu vang cao cấp nhất của Ý, nổi tiếng với thời gian ủ dài. Theo quy định, rượu Brunello không thể được bán ra cho đến năm thứ 5 sau khi thu hoạch và đối với dòng "Riserva", thời gian ủ kéo dài đến năm thứ 6. Thời gian ủ dài này góp phần tạo nên sự phức hợp và tiềm năng lão hóa cho rượu.
+ Phương pháp truyền thống: các nhà sản xuất sử dụng thùng gỗ sồi Slavonian lớn, đã qua nhiều lần sử dụng (gọi là botte từ vùng đông bắc Croatia). Loại thùng này cho phép rất ít hợp chất lactones từ gỗ sồi thấm vào rượu, chủ yếu đóng vai trò như bể chứa để thúc đẩy sự phát triển hương vị bậc ba thông qua tiếp xúc với oxy. Rượu phát triển nhiều hương vị trái cây khô, da thuộc và hoa, đồng thời có tiềm năng lão hóa lâu dài.
+ Phương pháp hiện đại: lấy cảm hứng từ ácc kỹ thuật rượu vang Bordeaux, Pháp, một số nhà sản xuất đã chuyển sang sử dụng nhiều thùng gỗ sồi Pháp mới, kích thước nhỏ hơn (gọi là barriques). Loại thùng này cho phép nhiều hợp chất lactones thấm vào nhiều hơn, thúc đẩy sự phát triển của hương vị trái cây đen, sô cô la, đường nâu và vani. Vì quá trình oxy hóa diễn ra nhanh hơn, rượu theo phong cách này thường sẵn sàng để thưởng thức sớm hơn so với phương pháp truyền thống.
3. Những loại vang Montalcino
+ Brunello di Montalcino được làm từ 100% nho Sangiovese (Brunello) được sản xuất và đóng chai tại Montalcino với nồng độ cồn đóng chai tối thiểu12,5% ABV.
- Normale: được phát hành từ ngày 1/1, 5 năm sau khi thu hoạch, tối thiểu ủ 2 năm trong thùng gỗ sồi và 4 tháng trong chai.
- Riserva: được phát hành từ ngày 1/1, 6 năm sau khi thu hoạch, tối thiểu ủ 2 năm trong thùng gỗ sồi và 6 tháng trong chai.
+ Rosso di Montalcino được làm từ 100% Sangiovese (Brunello) được sản xuất và đóng chai tại Montalcino. Nồng độ cồn tối thiểu là 12%. Ủ 1 năm trước khi phát hành mà không cần ủ trong thùng gỗ sồi.
+ Santa Antimo: bất kỳ loại nho trắng hoặc đỏ nào được phép ở Tuscany được sản xuất dưới dạng rượu vang đơn giống hoặc hỗn hợp (được dán nhãn Bianco hoặc Rosso) từ Montalcino và đóng chai tại Siena. Ví dụ, có thể bao gồm Sangiovese, Cabernet Sauvignon, Merlot, Sauvignon Blanc, Chardonnay,...
+ Moscadello di Montalciano: rượu vang trắng, Sparkling và Late Harvest được làm từ 100% Muscat Blanc. Rượu vang và Sparkling có nồng độ cồn tối thiểu là 10,5% ABV và Late Harvest có nồng độ cồn tối thiểu là 11,5% ABV (nồng độ cồn tiềm năng 15%). Late Harvest không được phép phát hành cho đến 2 năm sau vụ thu hoạch.
4. Sự khác biệt theo vùng ở khu vực Montalcino
Phong cách và chất lượng rượu vang Montalcino phần lớn được quyết định bởi độ cao nơi trồng nho. Montalcino tọa lạc trên đỉnh một vùng đồi núi, với các vườn nho trải dài từ đỉnh xuống chân đồi, ở độ cao dao động từ khoảng 500m (1640 ft) đến 150m (490 ft). Dù có một số trường hợp ngoại lệ tùy thuộc vào vị trí cụ thể của vườn nho, nhưng nhìn chung có thể phân chia thành hai phong cách chính:
+ Rượu vang Opulent Valley
Tại khu vực chân đồi Montalcino, dọc theo sông Orcia (Val d'Orcia), lớp đất sét dày tạo ra những loại rượu vang có màu sắc đậm, tannin mạnh và hương vị trái cây đen phong phú. Với hương vị mạnh mẽ, những loại rượu vang này thường phù hợp với phương pháp ủ trong thùng gỗ sồi hiện đại, giúp tôn lên độ đậm đà vốn có.
+ Rượu vang Elegant hillside
Ngược lại, các vườn nho ở vùng cao hơn, nơi có đất đá phiến sét (galestro) và lớp đất sét mỏng hơn, lại sản xuất ra những loại rượu vang nhẹ nhàng hơn với hương trái cây đỏ và hương hoa sinh động. Nhờ đặc tính tinh tế, những dòng rượu này thường thích hợp với phương pháp ủ truyền thống, giúp giữ trọn sự thanh lịch tự nhiên.
