Vùng Speyside, nằm ở phía đông bắc Scotland, trải dài hơn 150km từ Highland đến bờ biển Moray Firth, mang vẻ đẹp tự nhiên yên bình của vùng nông thôn Scotland. Dòng sông Spey, là huyết mạch của vùng, chảy qua các thị trấn Craigellachie, Dufftown, và Rothes - những trung tâm quan trọng của ngành sản xuất rượu whisky. Với hơn 50 nhà máy chưng cất nổi tiếng bao gồm Glenfiddich, Glenfarclas, và The Macallan,...
Rượu Single malt whisky từ Speyside thường được biết đến với hương vị trái cây đậm đà và phong cách thanh tao, nhờ quá trình ủ trong thùng gỗ sồi Sherry.
Lịch sử sản xuất rượu whisky từ vùng Speyside
Khí hậu ôn hòa của Speyside tạo điều kiện lý tưởng cho việc trồng lúa mạch, trong khi các dòng suối và ngọn núi đá lửa cung cấp nguồn nước sạch, mềm - một yếu tố quan trọng trong quá trình chưng cất. Trước năm 2006, Speyside vẫn được coi là một phần hợp pháp của vùng Highland, nhưng từ rất lâu trước đó, rượu whisky từ khu vực này, đặc biệt là từ Strathspey, đã nổi tiếng với chất lượng vượt trội.
Vào đầu thế kỷ 19, vùng Banffshire của Speyside đầy những nhà chưng cất nhỏ hoạt động bí mật để tránh sự giám sát gắt gao từ chính phủ. Những người chưng cất bất hợp pháp này, được gọi là "glenliveters", không chỉ tiếp tục sản xuất mà còn đưa rượu whisky chất lượng cao đến khắp nước Anh. Đỉnh điểm của sự nổi tiếng là khi Vua George IV, trong chuyến thăm Scotland năm 1822, đã thưởng thức loại rượu mạnh này.
Sự thay đổi lớn đến vào năm 1823, khi Đạo luật Thuế Tiêu thụ Đặc biệt hợp pháp hóa việc chưng cất rượu. Điều này mở đường cho các nhà máy chưng cất hợp pháp đầu tư và mở rộng. Glenlivet, một trong những cái tên đầu tiên xuất hiện, đã đặt nền móng cho danh tiếng của Speyside như một trung tâm sản xuất rượu whisky cao cấp.
Trong thế kỷ 20, Speyside trải qua thời kỳ phát triển bùng nổ, nhưng đến năm 1980 mang lại nhiều khó khăn khi suy thoái kinh tế tác động mạnh mẽ đến ngành whisky. Nhiều nhà máy chưng cất lớn, bao gồm Imperial và Dallas Dhu, buộc phải đóng cửa. Tuy nhiên, với sự gia tăng nhu cầu về Single malt whisky vào đầu thế kỷ 21, Speyside đã hồi sinh mạnh mẽ.
Các nhà máy Speyside nổi bật của vùng Speyside
1. Glenlivet
Nhà máy chưng cất Glenlivet, tọa lạc tại vùng Speyside, Scotland, là một trong thương hiệu hàng đầu của dòng Single Malt whisky. Được thành lập bởi George Smith sau khi nhận giấy phép chưng cất hợp pháp vào năm 1823, Glenlivet đã trở thành một trong những thương hiệu tiên phong mang rượu whisky Speyside đến với thế giới. Nổi tiếng với phong cách rượu nhẹ nhàng, tinh tế, mang hương vị đặc trưng của trái cây trắng, vani, ngũ cốc và mật ong. Dưới sự dẫn dắt của hậu duệ Bill Smith Grant, Glenlivet tiếp tục khẳng định tên tuổi sau Thế chiến thứ hai, khi nhu cầu rượu Scotch tăng mạnh trên toàn cầu. Với các dòng rượu nổi tiếng như Glenlivet 12 và 15 năm tuổi.
2. Benriach
Benriach Distillery, nằm ở phía nam Elgin trong vùng Speyside, mang đến sự đa dạng với cả hai phong cách peated và unpeated whisky. Dưới sự dẫn dắt của Rachel Barrie, master blender, Benriach đã đầu tư vào các loại thùng cao cấp như gỗ sồi mới, Sherry, Bourbon, Port, và Marsala, giúp đa dạng hóa hương vị. Ví dụ điển hình là Benriach 16 năm, một loại whisky nổi bật với hương vị ngũ cốc mật ong, táo nâu, và bánh ngọt caramel. Trong khi đó, Benriach The Smoky Twelve mang hương vị khói than bùn đậm đà, hòa quyệ với trái cây chín mềm, nho khô vàng và cây thạch nam cháy.
3. Benromach
Benromach được thành lập vào năm 1898, sản xuất đa dạng cho phong cách của rượu whisky Speyside. Với cấu trúc hương vị mạnh mẽ, rượu single malt nổi bật giữa truyền thống và đổi mới. Sau một thời gian dài im ắng vào giữa thế kỷ 20, nhà máy chưng cất này đã hồi sinh nhờ sự tiếp quản của nhà đóng chai độc lập hàng đầu Gordon & MacPhail.
Các dòng whisky tiêu biểu của Benromach từ 10 đến 15 năm tuổi, mang đến hương vị cân bằng có được từ quá trình ủ trong thùng Sherry và nốt hương khói bùn than bùn vừa phải. Không những thế nhà máy còn nổi bật với các dòng heavily peated và các loại chưng cất ba lần, mang đến hương vị nhẹ nhàng hơn nhưng vẫn giữ được nét đặc trưng riêng của Speyside.
4. Craigellachie
Được thành lập vào năm 1890, rượu whisky nổi bật với hương vị đậm đà được cân bằng bởi vị dứa và hương khói nhẹ nhàng. Dòng rượu Craigellachie 13 năm được phát hành vào năm 2014, mang đến những nốt hương đa dạng như mặn, cay râm ran và vị khoáng chất. Trong khi đó, các dòng whisky lâu năm hơn của Craigellachie lại thể hiện hương vị thanh lịch, cân bằng hài hòa.
5. Glenfarclas
Thương hiệu được thành lập vào năm 1844, đây là một trong những nhà máy chưng cất lâu đời nhất tại Speyside, được coi là biểu tượng của dòng Single malt whisky. Glenfarclas nổi bật với các dòng whisky mạnh mẽ, được ủ hoàn toàn trong thùng gỗ sồi Sherry Châu Âu cùng tiềm năng lưu trữ lâu năm.
Nhờ nằm trong khu vực vi khí hậu mát mẻ, nhà máy chưng cất này giảm thiểu đáng kể "angels' share" (lượng rượu bốc hơi mỗi năm), cho phép whisky phát triển một cách tinh tế qua thời gian. Glenfarclas là một trong những nhà tiên phong với rượu cask strength, mà điển hình là dòng Glenfarclas 105. Glenfarclas 15 năm tuổi, là ví dụ điển hình của phong cách Speyside với hương vị bánh trái cây, quả óc chó, hạt phỉ, và trái cây khô.
Năm 2007, dòng sản phẩm Family Cask ra đời, bao gồm các chai rượu vintage từ những năm 1950, ghi dấu di sản lâu đời của thương hiệu.
6. Glenfiddich
Nhà máy chưng cất Glenfiddich nằm gần Dufftown ở Speyside, là một trong những nhà máy chưng cất Single malt whisky nổi tiếng nhất thế giới. Được thành lập vào năm 1887 bởi William Grant, bổi bật với chất lượng vượt trội, dòng Glenfiddich 12 năm tuổi mang hương vị đặc trưng của táo, lê, cam quýt, bánh ngọt vani, và gia vị nhẹ nhàng.
7. Macallan
Macallan được thành lập vào năm 1824, tọa lạc tại Speyside, là một trong những thương hiệu Single malt whisky danh tiếng nhất thế giới. Macallan nổi tiếng với việc sử dụng các thùng gỗ sồi Sherry cao cấp từ Tây Ban Nha để ủ rượu, tạo nên hương vị đậm đà và phức hợp với nốt hương trái cây sấy, socola, gia vị, và vanilla. Các dòng rượu như The Macallan Sherry Oak, Double Cask, và Rare Cask,...
