Campeltown, từng được coi là trung tâm của ngành chưng cất rượu Scotland, với số lượng nhà máy chưng cất lớn. Tuy nhiên, mọi thứ đã thay đổi vào cuối thế kỉ 20, nơi đây chỉ còn hai nhà sản xuất hoạt động. Vào thời điểm đó, những loại whisky mạnh mẽ và độc đáo đã làm nên danh tiếng của Campbeltwon dường như có nguy cơ biến mất mãi mãi. Thế nhưng, tin vui cho những tín đồ whisky trên khắp thế giới là "Wee Toon" - cách gọi thân thương của Campbeltown – đã bước vào giai đoạn hồi sinh trong thế kỷ 21.
Springbank, Glengyle (với thương hiệu whisky Kilkerran) và Glen Scotia là ba nhà máy chưng cất hiện đang hoạt động và đang đóng thùng tại Campbeltown. Mặc dù mỗi nhà máy đều có công suất tương đối nhỏ, nhưng lại chiếm vị trí quan trọng trong thế giới rượu whisky. Những nhà máy sản xuất nhiều loại Single malt Scotch whisky với phong cách khác biệt. Tuy nhiên, điểm chung nổi bật giữa các loại rượu whisky của vùng này chính là hương vị đậm đà và mạnh mẽ.
Lịch sử sản xuất rượu whisky vùng Campeltown
Nằm ở phía nam bán đảo Kintyre trên bờ biển phía tây Scotland, Campbeltown được xây dựng xung quanh một bến cảng. Vị trí thuận lợi này từng biến nơi đây thành một cảng thịnh vượng trong thời kỳ bùng nổ đánh bắt cá trích vào đầu thế kỷ 19. Đạo luật Thuế Tiêu thụ Đặc biệt năm 1823 đã hợp pháp hóa ngành chưng cất whisky ở vùng Highland và mở ra một thời kỳ đầu tư mạnh mẽ. Nhiều nhà sản xuất whisky đã tìm đến Campbeltown, biến nơi đây thành trung tâm của "cơn sốt vàng" whisky.
Vào thời đại Victoria, rượu whisky Scotch trở thành một hiện tượng toàn cầu, và Campbeltown với lợi thế cảng biển và hệ thống giao thương sẵn có, là lựa chọn lý tưởng để sản xuất và xuất khẩu rượu whisky. Vùng đất này có tất cả các yếu tố cần thiết: nguồn nước dồi dào, ngũ cốc chất lượng từ Ireland lân cận, lực lượng lao động giàu kinh nghiệm, than từ mỏ Drumlemble để đốt lò, và các tàu hơi nước sẵn sàng vận chuyển những thùng whisky đến mọi ngóc ngách của thế giới.
Vào những năm 1880, Alfred Barnard - tác giả cuốn sách kinh điển The Whisky Distilleries of the United Kingdom đã đến thăm Campbeltown. Ông ghi nhận ít nhất 21 nhà máy chưng cất hoạt động, cung cấp whisky cho Glasgow, London và khắp đế chế Anh. Trong chuyến ghé thăm, ông đã tới các nhà máy như Scotia và Springbank, cũng như nhiều nhà máy khác nay đã không còn tồn tại, bao gồm những cái tên từng rất nổi tiếng như Hazelburn và Glengyle.
Tuy nhiên, cuộc khủng hoảng kinh tế sau chiến tranh thế giới, lệnh Cấm rượu ở Mỹ (1920-1933) và sự thay đổi khẩu vị của người tiêu dùng đã đẩy Campeltown vào tình trạng suy thoái. Phong cách whisky mạnh mẽ của Campbeltown bị thay thế bởi các loại whisky nhẹ nhàng, hương trái cây từ vùng Highland.
Hơn nữa, việc mở rộng sản xuất ồ ạt để đáp ứng nhu cầu đã dẫn đến sự xuất hiện của nhiều loai rươu whisky kém chất lượng, gây tổn hại nghiệm tọng đến danh tiếng của vùng. Tình trạng ô nhiễm nghiêm trọng tại hồ Campeltown - nguồn nước quan trong của các nhà máy chưng cất càng làm trầm trọng thêm vấn đề này, từng nhà máy một dần dần đóng cửa. Đến năm 1936, chỉ còn hai nhà máy chưng cất hoạt động: Springbank và Scotia (sau này là Glen Scotia).
Các nhà máy chưng cất rượu whisky vùng Campeltown
1. Springbank
Springbank, thành lập năm 1828, là nhà máy chưng cất mang tính biểu tượng của Campbeltown, duy trì truyền thống whisky trong những thời điểm khó khăn nhất. Springbank sản xuất nổi bật với ba dòng Single Malt Whisky: Springbank loại whisky mang tên nhà máy chưng cất với hương vị khói than bùn nhẹ, trải qua quy trình chưng cất độc đáo 2,5 lần, tạo ra hương vị phức hợp và khác biệt. Longrow là dòng heavily peated với phong cách mạnh mẽ và nặng hương vị khói than bùn. Hazelburn loại unpeated whisky, được chưng cất ba lần, mượt mà và thanh tao. Hai cái tên Longrow và Hazelburn được đặt để vinh danh những nhà máy chưng cất đã không còn tồn tại trong thời kỳ hoàng kim của Campbeltown.
2. Glen Scotia
Glen Scotia nằm gần bến cảng Campbeltown, là nhà máy chưng cất với phong cách độc đáo. Được xây dựng từ thời Victoria, Glen Scotia sản xuất nhiều loại rượu whisky, từ rượu peated whisky đậm đà đến những chai Unpeated whisky. Điểm chung là hương vị đậm chất khoáng từ biển cả, kết hợp sự cay râm ran mạnh mẽ. Cùng với Springbank, Glen Scotia từng là một trong hai nhà máy chưng cất còn tồn tại trong giai đoạn mà Campbeltown tưởng chừng như biến mất khỏi bản đồ whisky thế giới.
Với sự linh hoạt trong sản xuất đã giúp Glen Scotia tồn tại qua những giai đoạn khó khăn của ngành công nghiệp whisky. Trong nhiều năm, nhà máy này đã sản xuất các loại whisky sử dụng cho việc pha chế, điều này giúp duy trì hoạt động trong thời kỳ ảm đạm. Ngày nay, Glen Scotia đã sản xuất nổi bật những loại whisky phiên bản giới hạn. Đặc biệt, các chai được sản xuất dành riêng cho lễ hội Campbeltown hàng năm luôn được săn đón, cùng với dòng Victoriana nổi tiếng, được đóng chai ở nồng độ cồn cao, thể hiện rõ phong cách cổ điển và mạnh mẽ của Glen Scotia.
3. Glengyle và Kilkerran
Câu chuyện về Glengyle thường được nhắc đến như một minh chứng cho sự hồi sinh của Campbeltown trong thế kỷ 21. Vào thời điểm đó, Hiệp hội Whisky Scotch đã cảnh báo rằng Campbeltown không thể duy trì danh hiệu một vùng sản xuất whisky chính thức chỉ với hai nhà máy chưng cất. Trước nguy cơ này, Hedley G. Wright, cố chủ tịch của Springbank cùng một người nữa, đã khôi phục nhà máy chưng cất Glengyle, nơi đã ngừng hoạt động từ năm 1925. Đến năm 2004, Glengyle, dưới sự sở hữu của Springbank, đã chính thức trở lại hoạt động và bắt đầu đóng thùng rượu whisky mới - một sự kiện quan trọng đối với Campbeltown, lần đầu tiên diễn ra kể từ năm 1879.
Do tên "Glengyle" đã được đăng ký nhãn hiệu ở nơi khác, loại Single malt whisky mới này được phát hành dưới tên Kilkerran, lấy cảm hứng từ một khu định cư cổ gần Campbeltown ngày nay. Kilkerran được biết đến với phong cách đơn giản và tinh tế. Loại whisky này thường mang hương cam quýt, trái cây mềm, một chút khói và các đặc tính khoáng chất đậm nét.
Dòng Kilkerran tiêu chuẩn được chưng cất hai lần với hương khói than bùn nhẹ nhàng. Tuy nhiên, giống như Springbank, Glengyle cũng sản xuất các phiên bản giới hạn độc đáo, bao gồm những loại heavily peated whisky hoặc trải qua quá trình chưng cất ba lần, mang đến sự đa dạng và độc đáo cho dòng sản phẩm của họ.
