Islay, được mệnh danh là "Nữ hoàng của Hebrides," là một trong những vùng đất quan trọng nhất trong lịch sử whisky. Islay đặc biệt được biết đến với những chai whisky khói mang hương vị đặc trưng của biển cả. Tuy nhiên, không chỉ có whisky khói mới tạo nên danh tiếng cho vùng này mà còn những loại whisky không khói từ Bruichladdich hoặc Bunnahabhain mang đến trải nghiệm tinh tế về hương vị Islay. Bowmore và Caol Ila, với tầng hương khói than bùn nhẹ nhàng, dễ tiếp cận hơn cho người mới bắt đầu. Và ngay cả những chai whisky đậm khói như Laphroaig hay Ardbeg cũng có thể khiến nhiều người yêu thích ngay từ ngụm đầu tiên.
Lịch sử sản xuất rượu whisky Islay
Islay đóng vai trò quan trọng trong lịch sử Scotland từ những ngày đầu người dân nơi đây học cách sử dụng nồi chưng cất. Dù không có tài Tuy nhiên, không có tài liệu chính thức nào ghi lại thời điểm chính xác điều này bắt đầu, bởi các hoạt động chưng cất thời kỳ đầu thường được giữ bí mật. Trước thế kỷ 19, việc sản xuất whisky tại các vùng biên giới Scotland, bao gồm Islay, thường diễn ra bất hợp pháp. Lợi thế lớn của Islay trong thời kỳ này là địa thế hẻo lánh, giúp người dân dễ dàng hoạt động. Islay cũng hội tụ các điều kiện tự nhiên lý tưởng để chưng cất whisky: những cánh đồng lúa mạch rộng lớn, nguồn nước mềm và tinh khiết, trữ lượng than bùn dồi dào để làm nhiên liệu, và các cảng biển kết nối với thế giới bên ngoài.
Nhà máy chưng cất được đăng ký chính thức lâu đời nhất trên Islay là Bowmore, nằm tại làng cùng tên bên bờ hồ Loch Indaal. Bowmore được thành lập vào năm 1779, mặc dù có khả năng whisky hoặc các sản phẩm tương tự đã được chưng cất tại khu vực này từ sớm hơn. Khi whisky Scotch bắt đầu phát triển thành một ngành công nghiệp lớn vào thời Victoria, rượu whisky Islay đã sở hữu danh tiếng vượt trội nhờ chất lượng xuất sắc và hương vị độc đáo.
Để sản xuất rượu Single malt whisky, lúa mạch cần được ngâm nước để bắt đầu nảy mầm, sau đó nhanh chóng được làm khô để ngăn quá trình này tiếp diễn. Trên Islay, cư dân địa phương - được gọi là Ileachs - không có nguồn cung cấp than đá, nhưng họ lại sở hữu trữ lượng than bùn phong phú. Chính loại nhiên liệu tự nhiên này trở thành yếu tố quan trọng trong quy rình làm khô lúa mạch.
Khi đốt than bùn, khói bốc lên chứa các hợp chất phenol, bám vào hạt lúa mạch trong quá trình sấy. Những hợp chất này không chỉ thẩm thấu vào hạt mà còn giữ xuyên suốt quá trình lên men, chưng cất và ủ rượu, tạo nên hương vị khói đặc trưng mà whisky Islay nổi tiếng.
Điểm khác biệt lớn giữa whisky Islay và các loại whisky sử dụng than bùn từ đất liền nằm ở cách sử dụng than bùn. Trong khi đất tiền thường áp dụng than bùn như một yếu tố phụ trong quá trình ủ, người Islay lại dụng nó để xử lý mạch nha ngay từ giai đoạn đầu, mang lại hương khói phức hợp, đậm chất biển cả.
Rượu Islay whisky ngày nay
Vào giữa thế 20, nhiều nhà máy chưng cất nổi tiếng của Islay như Laphroaig và Bowmore được thành lập. Những chai whisky từ thời kỳ này như Laphroaig hay Bowmore vintage 1960, thậm chí có thể xuất hiện trong các hỗn hợp như Johnnie Walker hoặc White Horse, mang theo hương khói khoáng chất đặc trưng.
Ngành công nghiệp whisky Islay gặp khó khăn và những năm 1980, khi người tiêu dùng ưa chuộng các loại rượu nhẹ hơn như Vodka, các nhà máy chưng cất đã giảm sản lượng, thậm chí Port Ellen còn bị đóng cửa. Tuy nhiên, thế kỷ 21 mang lại sự hồi sinh ngoạn mục. Người ta lại tìm kiếm rượu mạnh có hương vị và di sản. Islay, với truyền thống và phong cách độc đáo, nhanh chóng trở thành biểu tượng. Những chai mạch nha đơn cất quý hiếm từ Laphroaig, Bowmore, Lagavulin hay Port Ellen tăng giá trị đáng kể, trở thành niềm khao khát của các nhà sưu tập.
Những nhà máy chưng cất như Ardbeg và Bruichladdich đã tái sinh mạnh mẽ, thu hút thế hệ người hâm mộ mới. Port Ellen, từng bị đóng cửa, đã mở lại vào năm 2017. Cùng lúc đó, nhiều nhà máy chưng cất mới liên tục được xây dựng.
