Rượu whisky Mỹ là một trong những dòng rượu chưng cất nổi tiếng thế giới, với nhiều phong cách và tiêu chuẩn sản xuất khác nhau, tạo nên sự đa dạng và đặc trưng trong hương vị.
Lịch sử sản xuất
Rượu whisky Mỹ có nguồn gốc từ những năm 1600, khi những người định cư châu Âu mang theo kỹ thuật chưng cất truyền thống từ Scotland, Ireland và Đức đến Tân Thế Giới. Ban đầu, rượu whisky lúa mạch đen (rye whisky), đã phát triển mạnh mẽ tại các thuộc địa như Pennsylvania, Maryland, New York - Kentucky và Tenessee. Điều kiện đất đai màu mỡ, nguồn nước tự nhiên cùng nhu cầu cao đối với rượu chưng cất đã giúp ngành rượu whisky Mỹ phát triển mạnh mẽ, đặc biệt là Bourbon – dòng whisky đặc trưng với nguyên liệu chính là ngô và quá trình ủ trong thùng gỗ sồi mới được đốt cháy- bên trong.
Bước ngoặt lịch sử lớn diễn ra vào năm 1791, khi chính quyền của Tổng thống George Washington áp đặt thuế rượu whisky liên bang đầu tiên do Alexander Hamilton đề xuất nhằm tài trợ cho khoản nợ chiến tranh. Thuế này gây phản đối mạnh mẽ, đặc biệt là từ những người nông dân chưng cất nhỏ lẻ ở Pennsylvania, dẫn đến Cuộc Nổi Loạn Rượu Whisky (Whiskey Rebellion) năm 1794. Dưới sự chỉ huy của Washington, quân đội liên bang được triển khai để trấn áp cuộc nổi loạn, đánh dấu một sự kiện quan trọng trong lịch sử hình thành chính quyền liên bang Mỹ.
Trong suốt thế kỷ 19, rượu whisky tiếp tục mở rộng cùng với làn sóng di cư và khai hoang phía Tây nước Mỹ. Rượu whisky không chỉ là một loại đồ uống phổ biến mà còn được sử dụng như một loại tiền tệ trong các khu vực biên giới nơi tiền mặt khan hiếm. Cũng trong giai đoạn này, Tennessee Whisky nổi lên với đặc điểm riêng biệt – quá trình lọc qua than gỗ phong (Lincoln County Process) trước khi ủ, giúp rượu có hương vị mượt mà hơn, nổi bật là thương hiệu Jack Daniel’s.
Tuy nhiên, thách thức lớn nhất đối với ngành rượu whisky Mỹ diễn ra vào đầu thế kỷ 20, khi phong trào Cấm Rượu (Prohibition) lên đến đỉnh điểm với Tu chính án thứ 18 được ban hành năm 1920. Việc sản xuất, buôn bán và tiêu thụ rượu bị cấm hoàn toàn trên toàn quốc, khiến nhiều nhà máy chưng cất phải đóng cửa. Chỉ một số ít nhà chưng cất, như Brown-Forman và Buffalo Trace, được cấp phép sản xuất rượu whisky phục vụ mục đích y tế. Đến năm 1933, Tu chính án thứ 21 bãi bỏ lệnh cấm, giúp ngành rượu whisky dần phục hồi. Các thương hiệu như Jim Beam, Jack Daniel’s và Wild Turkey nhanh chóng chiếm lĩnh thị trường nội địa và quốc tế.
Từ những năm 1980, ngành rượu whisky Mỹ chứng kiến sự trở lại mạnh mẽ của các sản phẩm thủ công và sản xuất theo lô nhỏ (small batch), tiêu biểu như Maker’s Mark và Old Rip Van Winkle. Sự tập trung vào chất lượng, nguồn gốc nguyên liệu và quá trình lão hóa tỉ mỉ đã giúp whisky Mỹ lấy lại vị thế cao cấp. Đến thế kỷ 21, rượu whisky Mỹ đã bước vào giai đoạn phục hưng đầy ấn tượng với sự xuất hiện của các nhà chưng cất thủ công nhỏ, sáng tạo trong việc sử dụng các thùng gỗ hoàn thiện độc đáo như thùng Port, Sherry, Rum,...
Một cột mốc quan trọng khác đến vào tháng 12 năm 2024, khi Cục Thuế và Thương mại Rượu và Thuốc lá Hoa Kỳ (TTB) chính thức công nhận American Single Malt Whisky là một danh mục rượu whisky độc lập, đánh dấu sự đa dạng hóa và trưởng thành của ngành rượu whisky Mỹ trong thế kỷ mới.
Quy định dán nhãn chai
Việc sản xuất và dãn chai whisky Mỹ được quản lý chặt chẽ theo Mục 27 của Bộ Luật Liên bang Hoa Kỳ, quy định các tiêu chuẩn về thành phần, quy trình sản xuất, ủ và đóng chai. Bên ngoài Hoa Kỳ, nhiều quốc gia khác công nhận một số loại rượu whisky Mỹ, chẳng hạn như rượu Bourbon và rượu whisky Tennessee , là sản phẩm bản địa, phải được sản xuất ở Hoa Kỳ (mặc dù không nhất thiết phải đóng chai).
Khi được bán tại các quốc gia khác, rượu whisky Mỹ cũng có thể phải tuân thủ thêm các yêu cầu pháp lý riêng của từng quốc gia về sản phẩm rượu mạnh. Trong một số trường hợp, các quy định này có thể nghiêm ngặt hơn so với luật pháp Hoa Kỳ.
Ví dụ, Canada yêu cầu bất kỳ sản phẩm nào được dán nhãn là Bourbon hoặc Tennessee Whisky phải tuân thủ đầy đủ các tiêu chuẩn sản xuất của Hoa Kỳ theo đúng luật liên bang, ngay cả khi sản phẩm đó không tiêu thụ trong nước Mỹ. Tuy nhiên, một số quốc gia khác không áp dụng tiêu chuẩn này, cho phép các sản phẩm sản xuất để xuất khẩu có thể tuân theo những quy định lỏng lẻo hơn so với tiêu chuẩn sản xuất nội địa Hoa Kỳ.
Các loại rượu whisky Mỹ
Dưới đây là các loại rượu whisky Mỹ được định nghĩa rõ trong luật liên bang:
- Rye Whisky (Whisky Lúa Mạch Đen): Ít nhất 51% lúa mạch đen trong hỗn hợp ngũ cốc
- Malted Rye Whisky (Whisky Mạch Nha Lúa Mạch Đen): Ít nhất 51% mạch nha lúa mạch đen
- Bourbon Whisky: tối thiểu 51% ngô (bắp) trong thành phần ngũ cốc
- Corn Whisky (Whisky Ngô): Ít nhất 80% ngô, không yêu cầu thùng ủ mới
- Malt Whisky (Whisky Mạch Nha): tối thiểu 51% mạch nha lúa mạch
- Wheat Whisky (Whisky Lúa Mì): tối thiểu 51% lúa mì
Để được dán nhãn là một trong những loại rượu này, whisky phải được chưng cất không vượt quá mức 80% ABV (160 proof) để đảm bảo hương vị của hỗn hợp ban đầu và việc thêm màu, caramel hoặc các chất tạo hương khác đều bị cấm. Tất cả những loại này, ngoại trừ Corn whisky, phải được ủ ít nhất một thời gian ngắn trong (mặc dù không có thời gian ủ tối thiểu nào được chỉ định) trong các thùng gỗ sồi mới được đốt nướng. Đối với Corn whisky không cần ủ nếu ủ phải sử dụng các thùng gỗ sồi đã qua sử dụng hoặc chưa được đốt cháy, với mức nồng độ cồn không quá 62,5% ABV (125 proof).
Straight whisky không được chưng cất quá 80% ABV (160 proof) và được ủ tối thiểu 2 năm trong thùng gỗ sồi mới được đốt nướng. Không chứa chất tạo màu, phụ gia hoặc phối trộn với các loại rượu mạnh khác. Một số loại Straight whisky ủ dưới 4 năm, nhãn phải ghi rõ thời gian ủ chính xác. Nếu ủ từ 4 năm trở lên, việc ghi độ tuổi trên nhãn chai là tùy chọn.
Những loại rượu whisky không đủ tiêu chuẩn thuộc các loại ngũ cốc như Bourbon, Rye whisky hoặc Corn phải được chưng cất từ hỗn hợp ngũ cốc lên men với nồng độ cồn không vượt quá 95% ABV (190 proof). Rượu phải đươc ủ trong thùng gỗ sồi những không bắt buộc sử dụng thùng gỗ sồi mới với nồng độ cồn đóng chai tối thiểu 40%ABV (80 proof).
Các loại rượu whisky khác được quy định theo liên bang gồm:
- Blended Whisky là sự kết hợp giữa Straight Whisky hoặc hỗn hợp của nhiều loại Straight Whisky, trong đó chứa không ít hơn 20% Straight Whisky. Phần còn lại có thể bao gồm rượu whisky khác hoặc rượu mạnh trung tính (neutral grain spirits), sản phẩm chưng cất ngũ cốc chưa ủ, hương liệu và phẩm màu.
- Nếu được dán nhãn theo loại ngũ cốc cụ thể (ví dụ: Blended Rye Whisky, Blended Bourbon Whisky), ít nhất 51% hỗn hợp phải là Straight Whisky được làm từ loại ngũ cốc được chỉ định (ví dụ: ít nhất 51% Rye Straight Whisky đối với Blended Rye Whisky).
- Blended Straight Whisky là sự pha trộn của một hoặc nhiều loại Straight Whisky, có thể được sản xuất từ các bang khác nhau của Hoa Kỳ. Loại whisky này không chứa rượu mạnh trung tính nhưng có thể bao gồm chất tạo màu, hương liệu hoặc các chất phụ gia pha trộn được pháp luật cho phép.
Những yêu cầu ghi nhãn và "tiêu chuẩn nhận dạng" khác nhau này không áp dụng cho các sản phẩm xuất khẩu từ Hoa Kỳ (theo CFR Tiêu đề 27). Do đó, rượu whisky Mỹ xuất khẩu có thể không tuân theo các tiêu chuẩn ghi nhãn giống như khi được bán trong nước ở một số thị trường quốc tế.
Một loại rượu whisky Mỹ quan trọng khác là rượu whisky Tennessee. Đây là tên gọi được công nhận theo Hiệp định Thương mại Tự do Bắc Mỹ (NAFTA), ít nhất một hiệp định thương mại quốc tế khác và luật pháp Canada, xác định rượu whisky Tennessee là rượu whisky Bourbon Straight whisky được sản xuất hợp pháp tại tiểu bang Tennessee. Việc sản xuất rượu whisky Tennessee cũng được điều chỉnh bởi luật pháp bang Tennessee. Năm 2013, Dự luật 1084 của Hạ viện Tennessee đã được thông qua, quy định rằng các sản phẩm được dán nhãn "Tennessee Whisky" phải được sản xuất tại tiểu bang Tennessee, tuân theo các yêu cầu hiện hành đối với Bourbon và phải sử dụng Quy trình Lincoln County (Lincoln County Process). Quy trình này bao gồm việc lọc rượu whisky qua một lớp than củi dày trước khi cho vào thùng để ủ. Tuy nhiên, nhà máy chưng cất Benjamin Prichard ở Kelso, Tennessee, được miễn trừ yêu cầu sử dụng phương pháp lọc này.
Nguồn: internet
